ԿԻՍՎԵԼ

Շառլ Ազնավուր

(Վաղինակ Ազնավուրյան)

11.05.1924 — 01.10.2018

/Ազնավորների կյանքը

Շառլի ծնողներն արվեստի մարդիկ էին և շատ հյուրընկալ. նրանք հաճախ էին հյուրեր ընդունում ու ամեն երեկոն վերածում տոնախմբության՝ ներկայացումներ բեմադրում, երգում, պարում՝ ներգրավելով երեխաներին, ընկերների։ Միշա Ազնավուրյանը նաև «Le Caucase» («Կովկաս») անունով մի փոքրիկ ռեստորան ուներ, որտեղ հաճախ անվճար ճաշ էր հյուրասիրում կարիքավորներին, և որտեղ հայր ու որդի երգեր էին կատարում այցելուների համար:

Նրանք Հայոց ցեղասպանության ժամանակ գաղթել էին Արևմտյան Հայաստանից (այժմ՝ Թուրքիա) և ժամանակավոր ապաստան գտել Հունաստանում, որտեղ և 1923 թ. հունվարի 13-ին ծնվել է Շառլի քույրը՝ Աիդան: Ավելի ուշ Ազնավուրյանների ընտանիքը մեկնել է Ֆրանսիա, որտեղ նրանք սպասում էին ԱՄՆ մուտքի արտոնագրերին: Ընտանիքն այդ օրերին չէր էլ գիտակցում, որ Ֆրանսիան դառնալու է նրանց մշտական տունը։

Նրա ծնողներն էին Միշա (Մամիկոն) Ազնավուրյանը և Քնար Բաղդասարյանը։

Շառլ Ազնավուրը ծնվել է 1924 թ․ մայիսի 22-ին Փարիզում՝ հայ գաղթականների ընտանիքում։

/ՇԱՌԼԸ ԵՎ ԱԻԴԱՆ. ԱՌԱՋԻՆ ՔԱՅԼԵՐ

Դեռևս շատ վաղ տարիքում Շառլը քրոջ՝ Աիդայի հետ սկսում է հաճախել Կարդինալ Լըմուեն փողոցում գտնվող Թատերական դպրոց։ 1933 թվականին՝ ինը տարեկանում, նա սկսում է նաև տարբեր ներկայացումներում էպիզոդիկ դերեր խաղալ՝ հաճախ պարային համարներով հանդես գալով։

Շառլ Ազնավուրի բեմական դեբյուտը եղել է 1933 թվականին Theatre du Petit Monde-ում - որպես պարող:
Մասնակցելով տեղական մրցույթներին և շահելով դրամական պարգևներ՝ Շառլը և Աիդան նույնիսկ իրենց համեստ ներդրումն են ունենում ընտանեկան բյուջեում։ Շառլն այնքան էր տարված երգ ու պարով, այնքան էր ուզում հմտանալ, զարգացնել իր այդ կարողությունները, որ իր դասերի համար գումար վաստակելու նպատակով թերթեր էր վաճառում փողոցներում, այլ մանր աշխատանքներ հանձն առնում։

«ՌՈՇ ԵՎ ԱԶՆԱՎՈՒՐ»

Ազնավուրի երաժշտական՝ էստրադային կարիերան սկսվեց պատերազմի ավարտին: Նա հանդիպեց Պիեռ Ռոշ անունով մի երիտասարդի, որը շնորհալի դաշնակահար էր:

Նրանք գրում էին երաժշտություն և տեքստեր նախ իրենց, իսկ ավելի ուշ՝ նաև այլոց համար: Շատ շուտով նրանք ճանաչում ձեռք բերեցին որպես «Ռոշ և Ազնավուր» ստեղծագործող դուետ:

/ՊԻԱՖ ԵՎ ԱԶՆԱՎՈՒՐ

Պիեռի հետ դուետը հաջողություն ունեցավ. Կանադայի Քվեբեկ քաղաքում նրանք արեցին իրենց առաջին վեց ձայնագրությունները: Ավելի քան 40 շաբաթ համերգներ տվեցին «Faisan Doré»-ում՝ շաբաթական 11 ելույթ հաճախականությամբ, և աստիճանաբար հայտնի դարձան տեղական շուկայում: Շառլը ցանկանում էր տուն վերադառնալ, բայց Պիեռը ուրախ էր մնալ Կանադայում: Ֆրանսիայում դեռ ոչ ոք չգիտեր, թե ով է Ազնավուրը, սակայն նա որոշեց վերադառնալ ու ամեն բան նորից սկսել, այս անգամ՝ արդեն միայնակ:

Ազնավուրի մասնագիտական առաջխաղացման գործում նշանակալի դեր խաղաց ծանոթությունը Ռաուլ Բրետոնի և նրա կնոջ հետ. նրանց շնորհիվ է, որ «Ազնավուր և Ռոշ» դուետը ծանոթացավ ֆրանսիական շոու-բիզնեսի տարբեր ազդեցիկ ներկայացուցիչների հետ, այդ թվում նաև՝ Էդիթ Պիաֆի:

/ԱՌԱՋԻՆ ՏՐԻՈՒՄՖԸ

1956 թ. Ազնավուրն սկսեց գրանցել իր առաջին լուրջ հաջողությունները՝ որպես միայնակ հանդես եկող երգիչ, հեղինակ կատարող։ Հենց 1956-ին գրված «Sur Ma Vie» երգը դարձավ Ազնավուրի առաջին հանրահայտ ստեղծագործությունը, իսկ նրա դիրքը՝ որպես առաջին մեծության աստղ, հիմնավորապես ամրագրվեց փարիզյան «Օլիմպիա» սրահի համերգից հետո…

«Music-Hall» ամսագիրը նրան դասեց արական սեռի աստղերի վարկանշային աղյուսակի առաջին հորիզոնականում, և նա առաջին անգամ ելույթ ունեցավ «Օլիմպիա»-ում մենահամերգով:

/ԱԶՆԱՎՈՒՐԸ ԿԻՆՈՅՈՒՄ

Թեև Շառլ Ազնավուրն առաջին անգամ կինոյում է հայտնվել 1936 թվականին, երբ դեռ դեռահաս էր, 1959 թվականը նշանավորվում է նրա առաջին գլխավոր դերով կինոյում։

Շառլ Ազնավուրը գլխավոր դերեր խաղաց Ֆրանսուա Տրյուֆոյի «Tirez sur le pianiste» և Դենի Դե Լա Պատելերայի «Un taxi pour Tobrouk» ֆիլմերում։ Ավելի ուշ՝ 60-ականներին, Ազնավուրը հանդես եկավ շատ այլ ֆիլմերում որպես դերասան և կոմպոզիտոր, այդ թվում՝ «Gosse de Paris» (1961) ֆիլմում, որի երաժշտությունը նա գրեց ռեժիսոր Մարսել Մարտինի հետ, նույնը արվեց նաև «Las cuatro verdades» ( 1962) և «Caroline chérie» (1968) դրամաների համար:

Ազնավուրը նաև գլխավոր դերը ստանձնեց «Les Fables de la Fontaine» (1964) հեռուստասերիալում, այնուհետև նկարահանվեց հանրաճանաչ «Monsieur Carnaval» (1965) մյուզիքլում, որտեղ կատարեց իր հիթային «La Bohême» երգը (խոսքերի հեղինակ՝ Ժաք Պլանտ)։

/ԱՆՁՆԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔԸ

1968 թ. Ազնավուրը սեր ու ընտանեկան կյանքում ներդաշնակություն վերագտավ կնոջ՝ Ուլլա Թորսելի հետ:

Կյանքի այս փուլի մասին Ազնավուրն ասել է.
«Նրա (խմբ.՝ Ուլլայի) շնորհիվ ես կարողացա սահմաններ գծել և ազատվել ինձ շրջապատող բոլոր «մակաբույծներից»։

Շառլը և Ուլլան երեք զավակ ունեցան՝ դուստր Կատյան, որդիներ Միշան ու Նիկոլան, և միասին ապրեցին ջերմությամբ ու փոխըմբռնմամբ լի ընտանեկան կյանք։

/ՔԵԶ ՀԱՄԱՐ, ՀԱՅԱՍՏԱՆ

1988 թ. Հայաստանում տեղի ունեցած սարսափելի երկրաշարժը շրջադարձային դեր խաղաց Ազնավուրի կյանքում:

Ազնավուրն անմիջապես արձագանքեց բնակչության կարիքներին և մեկնեց Հայաստան: Հատկացվող օգնությունը լավագույնս համակարգելու նպատակով նույն այդ ժամանակահատվածում հիմնադրվեց «Ազնավուրը Հայաստանի համար» բարեգործական ասոցիացիան:

1989 թ․ փետրվարին ավելի քան իննսուն աշխարհահռչակ արտիստների համագործակցությամբ ձայնագրված «Pour toi Arménie» («Քեզ համար, Հայաստան») երգի ողջ հասույթը նա ուղղեց Հայաստանի ժողովրդին հումանիտար օգնության տրամադրմանը:

2001թ․ նրա արձանը տեղադրվեց ավերիչ երկրաշարժից առավել տուժած քաղաքներից մեկում՝ Գյումրիում:

/ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՔԱՂԱՔԱՑԻՈՒԹՅՈՒՆ

2008 թ. Հայաստանի կառավարության կողմից Շառլ Ազնավուրին շնորհվեց ՀՀ քաղաքացիություն, իսկ մեկ տարի անց` 2009 թ., նա ստանձնեց Շվեյցարիայում ՀՀ դեսպանի պաշտոնը:

Փարիզում նա եղել է նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում ՀՀ մշտական ներկայացուցիչը:

/Կյանքի մայրամուտ

Շառլ Ազնավուրը կյանքից հեռացավ 2018 թ․ հոկտեմբերի 1-ին՝ 94 տարեկան հասակում, Ֆրանսիայի հարավ-արևելքում գտնվող Մուրիես քաղաքի իր սիրելի տանը:

Լեգենդար ֆրանսահայ երգչի աճյունը հողին հանձնվեց Փարիզի արևմուտքում գտնվող Մոնֆոր-լ'Ամորի գերեզմանատանը՝ Ազնավուրների ընտանեկան դամբարանում:

Ֆրանսիան հանդիսավոր արարողությամբ հրաժեշտ տվեց լեգենդար ֆրանսահայ արտիստ և հումանիստ Շառլ Ազնավուրին Փարիզի «Les Invalides» ռազմական համալիրում

«Ֆրանսիայում բանաստեղծները երբեք չեն մահանում», - իր խոսքում նշեց Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը։

,,

,,

- Շառլ դը Գոլ։

- մի առիթով ասել է ամերիկահայ գրող Վիլյամ Սարոյանը Շառլ Ազնավուրի մասին։

«Դուք կնվաճեք աշխարհը, քանի որ կարողանում եք հուզել»:

,,

,,

- Նիկոլա Ազնավուր՝ Շառլ Ազնավուրի որդի։

Հայրս գերմարդ էր։ Կարո՞ղ եք պատկերացնել՝ 94 տարեկանում ինքնաթիռ նստել Ճապոնիայում երկու համերգ ունենալու համար, վերադառնալ և իրար հետևից անցկացնել հարցազրույցներ։ Մինչև բավականին պատկառելի մի տարիք հասնելը, նա ընդամենը գիշերը մի քանի ժամ էր քնում։

,,

,,

Երբ ռադիոընդունիչի կոճակը կսեղմեմ և հեռու հեռուներեն կլսեմ Ազնավուրի երգերը, միտքես կըսեմ. «Ապրի՛ս, եղբա՛յր, դուն ալ հաղթեցիր, դուն մեծ ու տոկուն հայ մըն ես…